Dzisiaj jest wtorek, 19 marca 2024 r., imieniny: Aleksandryny, Józefa, Nicety
Jesteś tutaj: › Informacje o gminie › Z kart historii
Z kart historii ...

 

Pierwsza wzmianka o Choczu w źródłach pisanych pojawia się 1294 roku. Miejscowość ta opisywana jest jako gród książęcy nad Prosną, w której Kazimierz Wielki wybudował zamek na wyspie rzecznej. Inne źródła wymieniają starostę odolanowskiego Bartosza Wezenborga jako inicjatora budowy zamku. Z powodu braku dokładnych badań trudno odtworzyć wygląd zamku. Składał się z trzykondygnacyjnego domu wspartego w narożach przyporami. Zamek wzniesiono z cegły na kamiennym fundamencie. Miał kształt wydłużonego prostokąta o wymiarach 11 x 30 m. Otaczał go zapewne jedynie częstokół. Świetność zamku w Choczu trwała krótko. W formie, jaki nadali mu budowniczowie przetrwał zaledwie przez następne stulecie. Brak modernizacji spowodował jego dewastację. Na jego gruzach powstał w 1720 roku obiekt pałacowy.

 

Nie zachowały się dokumenty dotyczące lokacji Chocza, wiadomo tylko, że już w VI wieku istniała osada w miejscu, gdzie później stał kościół pod wezwaniem Św. Wawrzyńca (obecnie Plac 1 Maja). Prawa miejskie nadano Choczowi w XVI wieku i jako miasto występuje już w źródłach pisanych z 1521 roku. W tym też roku właścicielem Chocza zostaje Wacław Ostroróg - kasztelan kaliski, następnymi właścicielami byli kolejno: ród Marszewskich herbu Rogala, którzy sprowadzili i osadzili w mieście Braci Czeskich, a w 1555 roku przekazali im kościół parafialny pod wezwaniem Św. Wawrzyńca; Mycielscy, którzy potwierdzili prawa Braci Czeskich; a od roku 1621 lub 22 Lipscy herbu Grabie, którzy usunęli z Chocza arian (Braci Czeskich).

 

W 1623 roku biskup kujawski Andrzej Lipski ufundował klasztor reformatów oraz kolegiatę, której budowę rozpoczęto w 1629 roku. Działała ona na zasadzie instytucji kościelno - rodowej. W 1643 roku został poświęcony drewniany kościół o. o. Reformatów, na którego miejscu stanął w 1733 roku  murowany kościół barokowy, wzniesiony wraz z klasztorem.

 

Usunięcie z miasta Braci Czeskich, wojny szwedzkie w połowie XVII wieku oraz odebranie przez Kazimierza Lipskiego mieszkańcom większości przywilejów przyczyniły się do upadku gospodarczego Chocza. Lata 1790 - 93, to okres rozbudowy kolegiaty i niemal całkowitej przebudowy dworu infułatów.

Po rozbiorach Polski w latach 1793 - 1803 Chocz będąc pod panowaniem pruskim doznał największych strat. W roku 1815 znalazł się w granicach zaboru rosyjskiego. W latach 20-tych XIX wieku, wraz z początkami przemysłu tkackiego powstały w Choczu warsztaty tkackie (w 1832 roku było ich 11). Niestety konkurencja manufaktur kaliskich oraz represyjna polityka carska zahamowały rozwój tej działalności gospodarczej. Chocz stracił prawa miejskie w 1870 roku.

 

Chocz ma zachowany najstarszy średniowieczny schemat planistyczny z wyraźnie wydzielonym czworobocznym placem centralnym, obecnie częściowo zabudowanym. Taki sam schemat planistyczny posiada miejscowość Kuźnia. W pozostałych miejscowościach leżących przy trasie Kalisz - Gniezno pierwotne schematy planistyczne są słabo rozwinięte.

 

Obiekty zabytkowe lub nazwy miejscowości, które zachowały się na terenie gminy pozwalają odczytać, jaką funkcję spełniały w przeszłości. We wsiach leżących przy historycznym szlaku rozwinęła się działalność rzemieślnicza - wskazują na to nazwy niektórych miejscowości, np. Piła, Kuźnia. W Choczu i Kwileniu znajdowały się młyny wodne, a w Pile tartak. Miejscowość Stara Kaźmierka  była w przeszłości osadą leśną, założoną na karczunkach leśnych, natomiast wsie Nowa Kaźmierka i Józefów powstały w XIX w., w wyniku parcelacji gruntów i wycinki lasów.